.
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP nawiązuje do
nurtów reformacyjnych Zwingliego, Lutra, Kalwina, Zinzendorfa. Zostały
one przeniesione z Zachodu do Rosji na przełomie XVIII i XIX w. dzięki
religijnej działalności między innymi lorda Grenvilla Radstocka -
przedstawiciela społeczności tzw. braci plymuckich z Anglii w kręgu
inteligencji i arystokracji carskiej, Edwarda Wüsta - kaznodziei
wywodzącego się z pietystycznego ruchu luterańskiego, pastora Johanna
Bonekampera i Friedricha Wilhelma Baedekera. Działali oni wśród
kolonistów, reprezentujących różne skrzydła protestantyzmu niemieckiego
między innymi mennonitów i hernnhutów, przybyłych z Niemiec i
Niderlandów na ziemie Nadwołża i Ukrainy w czasach Katarzyny II.
Działalność ich oraz utworzenie w Petersburgu oddziału Londyńskiego
Towarzystwa Biblijnego oraz z jego inicjatywy dokonanie przekładu Pisma
Świętego na język rosyjski miało wpływ na przebudzenie duchowe i
powstanie ruchu ewangelicznych chrześcijan w carskiej Rosji.
Przyjął on formy organizacyjne w 1909 r. w wyniku działalności Iwana
Stiepanowicza Prochanowa, zwanego też reformatorem Wschodu pod nazwą
Wszechrosyjski Związek Ewangelicznych Chrześcijan.
U podstaw działalności ewangelicznych chrześcijan tak na Zachodzie jak i
Wschodzie leżała idea powrotu do źródła chrześcijaństwa, do nauczania
Jezusa Chrystusa, zawartego w Piśmie Świętym; odrzucenia tradycji z nim
sprzecznych oraz pragnienie wykonywania woli Bożej i wierności Jezusowi.
Ruch podkreślał konieczność odrodzenia duchowego i potrzebę chrztu na
podstawie wiary w wieku świadomym przez zanurzenie. Zalicza się do
wyznań protestanckich o orientacji ewangelicznej.
Działalność ewangelicznych chrześcijan w Europie i na świecie znana
jest pod nazwami: Kościół Ewangelicznych Chrześcijan i Baptystów,
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, Związek Wolnych Ewangelicznych
Zborów oraz Federacja Niezależnych Kościołów Ewangelicznych.
Wyznawcy Kościoła uznają zasadę, że chrześcijaństwo jest nie tyle
religią co sposobem życia, zaspakajającym najgłębsze potrzeby człowieka.
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce w książce etnologa Noemi Modnickiej pt "
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce jako Kościół wyboru.
Analiza etnologiczna wspólnoty religijnej" wydanej przez Zakład
Wydawniczy "Nomos" w Krakowie 2000, na podstawie badań dziejów, doktryny
i analizy biografii wyznawców" nazwany jest "Kościołem wyboru". Do
którego wstępuje się przez świadomy i dobrowolny wybór, jakiego dokonują
jednostki w momencie przystąpienia do niego. Jest grupą ludzi
połączonych tą szczególną więzią, która wynika z przyjęcia wyboru
wspólnego systemu orientacyjnego jakim jest religia w odróżnieniu od
"Kościoła ludu" do którego wchodzi się przez urodzenie.
Powstanie ruchu ewangelicznych chrześcijan w Polsce jest związane z
przebudzeniem w Rosji. W wyniku pracy ewangelizacyjnej Józefa Gockiego
z Odessy ruch ewangelicznych chrześcijan został przeniesiony z Rosji na
Wołyń w 1908 r.
Pierwszy zbór (parafia) ewangelicznych chrześcijan w Polsce powstał w
Kowlu w 1909 r. W 1920 roku powstał na Wołyniu Związek Ewangelicznych
Chrześcijan w Polsce. Głównym terenem działalności ewangelicznych
chrześcijan wg stanu z 1929 r. była Warszawa oraz ówczesne tereny
powiatów chełmskiego i drohiczyńskiego, aby do 1939 r. objąć swoją
działalnością tereny Wołynia, Wileńszczyzny, Polesia i Małopolski.
Ewangeliczni chrześcijanie współpracowali także z baptystami. W wyniku
czego powstał w Brześciu n/B 7.06.1923 r. Związek Ewangelicznych
Chrześcijan i Baptystów w Polsce, którego przewodniczącym został Ludwik
Szenderowski sen. Związek ten uzyskał w 1927 r. zatwierdzenie statutu
decyzją Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
L.VI.C.11/813/27.
W ślad za tą decyzją, Ministerstwo Spraw Wojskowych przyznało Związkowi
stanowisko Prezbitera Wojskowego dla sprawowania opieki duszpasterskiej
nad współwyznawcami odbywającymi służbę wojskową. Pierwszym prezbiterem
wojskowym był Ludwik Szenderowski sen, a po jego śmierci Franciszek
Więckiewicz.
Do wybuchu II wojny światowej, Związek Słowiańskich Zborów
Ewangelicznych (nazwę tą przyjęto po oddzieleniu się baptystów) oraz
połączone z nim w unii Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Ewangelicznych
Chrześcijan liczyły 131 zborów, 288 placówek, 935 stacji misyjnych,
27.383 członków (w tym 18.444 ochrzczonych dorosłych) Związek prowadził
szkołę biblijną w Warszawie i 2 sierocińce.
6 stycznia 1946 r. został reaktywowany Związek Ewangelicznych
Chrześcijan. Większa część Zborów po zakończeniu działań wojennych
pozostała po stronie ówczesnego Związku Radzieckiego. Ministerstwo
Administracji Publicznej dnia 28 listopada 1946 r. potwierdziło ważność
jego legalizacji z 1927 r.
Związek Ewangelicznych Chrześcijan dnia 16 lutego 1947 r. został
współorganizatorem Tymczasowego Komitetu Unii Kościołów Ewangelicznych w
Polsce i wraz ze Związkiem Wolnych Chrześcijan i Związkiem Stanowczych
Chrześcijan utworzył na Konferencji Braterskiej w Ustroniu w dniach
24-26 maja 1947 r. federację pod nazwą Zjednoczony Kościół Ewangeliczny.
Do Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego weszło 40 zborów i placówek
ewangelicznych chrześcijan.
W szczytowym okresie stalinizmu w Polsce w nocy z 19-20 września 1950
r. duchowni tego kościoła wraz z duchownymi pokrewnych religijnie wyznań
zostali aresztowani przez Urząd Bezpieczeństwa. Dopiero po dwóch latach
możliwa była dalsza działalność kościoła.
Pod naciskiem władz dnia 4 czerwca 1953 r. Kościół wraz z czterema
innymi Kościołami utworzył nowy Zjednoczony Kościół Ewangeliczny, który w
wyniku interwencji władz nie miał już charakteru federacyjnego.
Dążeniem władz było zatarcie różnic konfesyjnych i uniemożliwienie ich
usamodzielnienie się. Członkostwo w Zjednoczonym Kościele Ewangelicznym
nie wpływało korzystnie na rozwój wyznania. Dopiero zmiana sytuacji
politycznej pozwoliła XII Synodowi Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego
w dniu 22 maja 1987 r. podjąć uchwałę o reorganizacji przez
usamodzielnienie się poszczególnych konfesji. W wyniku tej reorganizacji
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan powrócił do swoich korzeni. Dnia 1
lutego 1988 r uzyskał rejestrację na podstawie prawa o stowarzyszeniach,
zaś po wejściu w życie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach
wolności sumienia i wyznania (Dz.U. Nr 29, poz.155 z późniejszymi
zmianami) został w dniu 22 stycznia 1990 r. wpisany do Rejestru
Kościołów i innych związków wyznaniowych pod nr 27. Obecny Statut
Kościoła został zatwierdzony przez Ministra - Szefa Urzędu Rady
Ministrów decyzją z dnia 25.11.1991 r. Nr W/DZO/757/91.
Kościół obecnie liczy 2090 wiernych, 56 duchownych, 52 zbory i
placówek, 38 kaplic i domów modlitw, 48 punktów katechetycznych dla 500
uczniów. Kościół działa w pięciu Okręgach: Wschodnim, Zachodnim,
Południowym, Północnym i Centralnym. Duchowni kształcą się w Misyjnej
Szkole Biblijnej, Biblijnym Instytucie Ewangelicznym oraz
Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. Kościół prowadzi 4 ośrodki
kursów biblijnych, działalność wakacyjną, konferencje szkoleniowe.
Wydaje półrocznik o zasięgu krajowym "Głos Ewangeliczny" w nakładzie
1000 egz. , a także publikacje książkowe.
Kościół posiada następujące Agendy: Ogólnokościelny Komitet
Młodzieżowy, Komitet ds. Koordynacji Pracy Wśród Dzieci, Chrześcijańską
Misję "Nadzieja dla wszystkich" oraz Ogólnopolską Organizację
Skautowską.
Kościół współpracuje z wydawnictwami: "Misją Ewangeliczną" w Toruniu,
oraz Fundacją "Legatio" we Włocławku. Lokalnie Zbory wydają biuletyny
informacyjne, są zaangażowane w służbę Chrześcijańskiego Stowarzyszenia
Wojskowego "Korneliusz" oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Gedeonitów,
którego celem jest bezpłatna dystrybucja Pisma Świętego w szpitalach,
hotelach i szkołach.
Kościół poprzez swoje Zbory prowadzi działalność charytatywno -
społeczną przy współpracy z terenowymi ośrodkami pomocy społecznej,
domami dziecka, szkołami i organizacjami pozarządowymi (TPD). Prowadzi
profilaktykę uzależnień, poradnictwo przedmałżeńskie, małżeńskie i
kryzysowe, warsztaty psychoedukacyjne dla rodzin, prelekcje w szkołach.
Włącza się w rzeczową i finansową pomoc dla ofiar kataklizmów, pomoc
świąteczną dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych i ubogich -
"Gwiazdkowa Niespodzianka". Lokalnie istnieją przy zborach służby pomocy
ludziom uzależnionym od alkoholu i narkotyków, a także służba pomocy
ludziom będącym w więzieniu, dla osób bezrobotnych. Prowadzi punkt
pomocy społecznej, świetlice środowiskowe. Organizuje wakacyjny
wypoczynek dla dzieci z rodzin najuboższych, domów dziecka, szkół
specjalnych w tym obozy letnie dla młodzieży z nauką języka obcego.
Kościół jest współzałożycielem fundacji "Głos Ewangelii", której misją
jest kształtowanie i propagowanie pozytywnych postaw życiowych,
zwłaszcza wśród ludzi młodych, walka z demoralizacją, udzielanie pomocy
młodzieży niepełnosprawnej, zachęcanie do poznawania chrześcijańskiej
kultury i sztuki, działanie na rzecz wzmacnianie życia małżeńskiego i
rodzinnego. Realizuje ona audycje radiowe promujące chrześcijański styl
życia, organizuje warsztaty profilaktyczne w szkołach ponadpodstawowych w
zakresie przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi, współpracuje z
innymi rozgłośniami radiowymi.
Organizuje zjazdy, konferencje, sympozja, seminaria o tematyce teologicznej oraz dotyczącej problemów społecznych.
Kościół utrzymuje stałe kontakty z ewangelicznymi chrześcijanami za
granicą. Jest członkiem Międzynarodowej Federacji Wolnych Kościołów
Ewangelicznych, skupiającej Kościoły działające na wszystkich
kontynentach oraz członkiem Aliansu Ewangelicznego w RP.